ปวดหลัง ปวดคอ ร้าวลงแขนขา แยกอย่างไรว่าเกิดจากกระดูกสันหลัง

ทำไมอาการปวดจึงต้องแยกสาเหตุ?

อาการปวดหลัง ปวดคอ หรือร้าวลงแขนขา เป็นเรื่องที่หลายคนเคยเผชิญ แต่ไม่ใช่ว่าทุกครั้งจะเกิดจากกระดูกสันหลังโดยตรง บางครั้งอาจเกิดจากกล้ามเนื้อ เส้นเอ็น หรือแม้แต่ระบบอื่น เช่น เส้นประสาทส่วนปลาย การแยกสาเหตุให้ชัดเจนจึงสำคัญ เพราะจะช่วยให้การรักษาเป็นไปอย่างเหมาะสมและตรงจุด

อาการที่มักบ่งบอกว่าเกี่ยวข้องกับ “กระดูกสันหลัง”

• ปวดร้าวตามแนวเส้นประสาท เช่น จากเอวร้าวลงขา (เส้นประสาทไซอาติก) หรือจากคอร้าวลงแขน
• อาการชา หรือเสียวซ่า เกิดขึ้นตามปลายเท้า ตำแหน่งที่มีปัญหาของเส้นประสาทนั้นๆ โดยเฉพาะ
• กล้ามเนื้ออ่อนแรง อาจมีอาการลีบลงของกล้ามเนื้อเฉพาะนั้นๆ ร่วมไปกับมีอาการอ่อนแรง
• อาการแย่ลงเมื่อก้ม ยกของ หรือไอจามแรงๆ เพราะแรงดันในหมอนรองกระดูกสันหลังเพิ่มขึ้น
• ขยับลำบาก เคลื่อนไหวคอหรือหลังได้ไม่เต็มที่ อาจมีอาการแข็งเกร็งของคอหรือหลังในบางราย
• มีอาการของการทำงานที่ผิดปกติไปของไขสันหลัง  เดินเซ ทรงตัวได้ไม่ดี การควบคุมกล้ามเนื้อละเอียดของมือและนิ้วที่ผิดปกติ การควบคุมการขับถ่ายอุจจาระปัสสาวะผิดปกติ

สาเหตุจากกระดูกสันหลังที่พบบ่อย

1. หมอนรองกระดูกทับเส้นประสาท – ทำให้ปวดร้าวลงแขนหรือขาตามเส้นประสาทตำแหน่งที่โดนกดทับ
2. กระดูกสันหลังเสื่อม – ช่องไขสันหลังตีบ แคบลงจากการเสื่อมสภาพของโครงสร้างต่างๆ ทั้งหมอนรองกระดูก ตัวกระดูกสันหลังเอง และเอ็นที่อยู่รอบๆ กดทับเส้นประสาท
3. กระดูกสันหลังคดหรือผิดรูป – ทำให้โครงสร้างเสียสมดุลและเกิดอาการปวด โดยเฉพาะเวลาที่ต้องนั่ง ยืน หรือเดินนานๆ
4. กระดูกพรุนและกระดูกหักยุบ – โดยเฉพาะในผู้สูงอายุหรือสตรีหลังหมดประจำเดือน หรือผู้ที่มีความเสี่ยงการเกิดกระดูกพรุนจากปัจจัยอื่นๆ

อาการที่มักไม่เกี่ยวกับกระดูกสันหลัง

• ปวดตึงกล้ามเนื้อหลังหรือคอจากการใช้งานหนัก นั่งหรือทำกิจกรรมใดๆ อยู่ในท่าเดิมเป็นระยะเวลานาน หรือในท่าที่ไม่เหมาะสม
• ปวดจากออฟฟิศซินโดรม เช่น นั่งทำงานหน้าคอมพิวเตอร์หรือใช้มือถือบ่อย
• ปวดจากเส้นเอ็นอักเสบเฉพาะที่
• ปวดจากโรคอื่น ๆ เช่น ภาวะที่มีผลต่อการทำงานของระบบประสาทหรือกล้ามเนื้อ หรือโรคข้อ

วิธีสังเกตง่าย ๆ ด้วยตัวเอง

• ถ้าปวดเฉพาะที่ และดีขึ้นเมื่อพัก หรือมีการบริหารและยืดเหยียดกล้ามเนื้อย่างถูกต้องและสม่ำเสมอ → มักเป็นกล้ามเนื้อ
• ถ้ามีอาการร้าวลงไปที่แขนหรือขา ชา อ่อนแรง → มีโอกาสเกี่ยวกับเส้นประสาทและกระดูกสันหลัง
• ถ้าอาการเรื้อรัง นานเกิน 3 เดือน → ควรเข้าพบแพทย์เพื่อตรวจละเอียด

แนวทางการดูแลเบื้องต้น

• เปลี่ยนอิริยาบถบ่อย ๆ หลีกเลี่ยงการนั่งหรือยืนนาน
• นั่งทำงานในท่าที่ถูกต้อง จัดสภาพเก้าอี้ โต๊ะทำงานและวางตำแหน่งของจอคอมพิวเตอร์ให้เหมาะสม
• ยืดเหยียดกล้ามเนื้อหลังและคอ 5–10 นาที เป็นประจำ วันละ 4-5 ครั้ง
• งดการนอนหรือกึ่งนั่งกึ่งนอนดูโทรศัพท์มือถือ แท็บเล็ตหรือโทรทัศน์
• ใช้หมอนและที่นอนที่รองรับสรีระได้ดี
• ออกกำลังกายเสริมกล้ามเนื้อแกนกลาง เช่น ว่ายน้ำ เดินเร็ว โยคะ ปั่นจักรยาน เต้นแอโรบิก พิลาทิส
• หากอาการไม่ดีขึ้นใน 1–2 สัปดาห์ หรือมีอาการชา-อ่อนแรง ควรพบแพทย์ทันที

การรักษาที่แพทย์อาจพิจารณา

• ยาและกายภาพบำบัด สำหรับอาการไม่รุนแรง
• ฉีดยาลดการอักเสบเฉพาะที่ ในรายที่อาการเรื้อรัง หรือไม่ได้ผลจากการใช้ยาและการทำกายภาพบำบัด
• การผ่าตัด หากพบว่ามีเส้นประสาทหรือไขสันหลังถูกกดทับรุนแรง มีอาการอ่อนแรงหรือการลีบลงของกล้ามเนื้อ หรืออาการกระทบต่อการใช้ชีวิต

อาการปวดหลัง ปวดคอ หรือร้าวลงแขนขาอาจมาจากหลายสาเหตุ แต่หากมีอาการร้าว ชา หรือกล้ามเนื้ออ่อนแรง มักเกี่ยวข้องกับกระดูกสันหลัง การสังเกตอาการและเข้าพบแพทย์เพื่อหาสาเหตุที่แท้จริงคือวิธีที่ดีที่สุดในการดูแลสุขภาพระยะยาว หากคุณมีอาการปวดร้าวลงแขนหรือขา อย่าปล่อยให้ลุกลาม ควรเข้าพบแพทย์เฉพาะทางกระดูกและข้อ เพื่อการวินิจฉัยและการรักษาที่ตรงจุด

ศูนย์โรคกระดูกและข้อ
โทร. 0-2265-7777