หัวใจล้มเหลวในคนหนุ่มสาว...เกิดขึ้นได้จริงหรือ?

เมื่อพูดถึง “ภาวะหัวใจล้มเหลว” หลายคนมักนึกว่าเป็นโรคของผู้สูงอายุเท่านั้น เพราะมักเกี่ยวข้องกับอายุที่มากขึ้นและโรคเรื้อรัง เช่น ความดันโลหิตสูง เบาหวาน หรือไขมันในเลือดสูง แต่ความจริงแล้ว ภาวะนี้สามารถเกิดขึ้นได้แม้ในคนหนุ่มสาวที่อายุยังไม่ถึง 40 ปี ซึ่งอาจเป็นเรื่องที่หลายคนคาดไม่ถึง และหากละเลยสัญญาณเตือน อาจนำไปสู่ภาวะแทรกซ้อนที่รุนแรงได้

หัวใจล้มเหลวคืออะไร?

หัวใจล้มเหลว (Heart Failure) ไม่ได้หมายความว่าหัวใจหยุดทำงาน แต่หมายถึงภาวะที่หัวใจไม่สามารถสูบฉีดเลือดได้เพียงพอต่อความต้องการของร่างกาย อาการสำคัญ ได้แก่

• เหนื่อยง่าย หายใจไม่อิ่ม
• ขาบวม เท้าบวม
• นอนราบแล้วหายใจลำบาก
• อ่อนเพลีย เหนื่อยเวลาออกแรงเล็กน้อย

ทำไมคนหนุ่มสาวถึงเสี่ยงหัวใจล้มเหลวได้?

แม้จะไม่ใช่กลุ่มอายุหลัก แต่มีหลายปัจจัยที่ทำให้คนหนุ่มสาวเกิดภาวะหัวใจล้มเหลวได้ เช่น

1. โรคหัวใจพิการแต่กำเนิด

บางคนเกิดมาพร้อมความผิดปกติของหัวใจ เช่น ลิ้นหัวใจรั่วหรือรูรั่วในผนังหัวใจ หากไม่ได้รับการรักษาเมื่อโตขึ้น อาจทำให้หัวใจทำงานหนักและล้มเหลวในที่สุด

2. กล้ามเนื้อหัวใจอักเสบ (Myocarditis)

ภาวะอักเสบของกล้ามเนื้อหัวใจที่อาจเกิดจากการติดเชื้อไวรัส รวมถึงปฏิกิริยาจากภูมิคุ้มกันผิดปกติ สามารถทำให้หัวใจอ่อนแรงและเข้าสู่ภาวะหัวใจล้มเหลวได้แม้อายุยังน้อย

3. พฤติกรรมเสี่ยง

• การใช้สารเสพติด เช่น โคเคน แอมเฟตามีน
• การดื่มแอลกอฮอล์ในปริมาณมากต่อเนื่อง
• การสูบบุหรี่จัด

พฤติกรรมเหล่านี้ทำลายกล้ามเนื้อหัวใจและเพิ่มความเสี่ยงโรคหัวใจในคนหนุ่มสาว

4. โรคประจำตัวที่เริ่มเป็นตั้งแต่อายุน้อย

เช่น เบาหวาน ความดันโลหิตสูง ไขมันในเลือดสูง หากควบคุมไม่ดี ก็เร่งให้เกิดภาวะหัวใจล้มเหลวได้เร็วกว่าปกติ

5. พันธุกรรมและโรคกล้ามเนื้อหัวใจ

บางครอบครัวมีความผิดปกติทางพันธุกรรมที่ส่งผลต่อกล้ามเนื้อหัวใจ (Cardiomyopathy) ทำให้หัวใจอ่อนแรงตั้งแต่อายุยังน้อย

สัญญาณเตือนที่ไม่ควรมองข้าม

แม้อายุยังน้อย หากพบอาการต่อไปนี้ควรรีบพบแพทย์เพื่อตรวจหัวใจทันที

• เหนื่อยง่ายกว่าปกติ ทั้งที่ไม่ได้ออกแรงมาก
• หายใจไม่อิ่ม โดยเฉพาะเวลานอนราบ
• ใจสั่น เจ็บหน้าอก
• ขาบวม เท้าบวม น้ำหนักขึ้นเร็วผิดปกติ
• เป็นลมหมดสติ

การวินิจฉัยและตรวจหาโรคหัวใจล้มเหลว

แพทย์อาจแนะนำการตรวจดังนี้

• ตรวจร่างกาย ฟังเสียงหัวใจและปอด
• เอกซเรย์ทรวงอก (Chest X-ray) ดูขนาดหัวใจและภาวะน้ำท่วมปอด
• คลื่นไฟฟ้าหัวใจ (EKG/ECG) ตรวจจังหวะการเต้นของหัวใจ
• อัลตราซาวด์หัวใจ (Echocardiogram) ประเมินการบีบตัวของหัวใจ
• ตรวจเลือด (BNP/NT-proBNP) เพื่อดูภาวะหัวใจล้มเหลว

แนวทางการรักษา

การรักษาขึ้นอยู่กับสาเหตุและความรุนแรง โดยมีแนวทางดังนี้

• การใช้ยา เช่น ยาขับปัสสาวะ ยาลดความดันโลหิต หรือยาควบคุมการเต้นหัวใจ
• การรักษาสาเหตุเฉพาะ เช่น ผ่าตัดแก้ไขหัวใจพิการแต่กำเนิด ใส่เครื่องกระตุ้นหัวใจ
• การปรับพฤติกรรม เลิกบุหรี่ เลิกแอลกอฮอล์ ลดอาหารเค็ม ออกกำลังกายพอเหมาะ
• การติดตามอย่างใกล้ชิด พบแพทย์ตามนัด และเฝ้าสังเกตอาการ

การป้องกันหัวใจล้มเหลวในคนหนุ่มสาว

• ควบคุมโรคประจำตัว เช่น เบาหวาน ความดัน
• ออกกำลังกายสม่ำเสมอ
• กินอาหารที่ดีต่อหัวใจ เน้นผัก ผลไม้ ธัญพืช ลดเค็มและไขมัน
• หลีกเลี่ยงการใช้สารเสพติดและการดื่มแอลกอฮอล์มากเกินไป
• ตรวจสุขภาพหัวใจเป็นระยะ โดยเฉพาะผู้ที่มีประวัติครอบครัวเป็นโรคหัวใจ

แม้หัวใจล้มเหลวมักพบในผู้สูงอายุ แต่ก็สามารถเกิดขึ้นได้จริงในคนหนุ่มสาว ทั้งจากโรคหัวใจพิการแต่กำเนิด การอักเสบของกล้ามเนื้อหัวใจ พฤติกรรมเสี่ยง หรือโรคประจำตัวที่ไม่ได้ควบคุม หากสังเกตว่ามีอาการเหนื่อยง่าย หายใจไม่อิ่ม หรือขาบวม ควรรีบพบแพทย์เพื่อวินิจฉัยและรักษาอย่างทันท่วงที

“หัวใจแข็งแรงได้ตั้งแต่อายุยังน้อย หากดูแลสุขภาพและเลี่ยงปัจจัยเสี่ยงตั้งแต่วันนี้”

ศูนย์โรคหัวใจและหลอดเลือด
โทร. 0-2265-7777