เจ็บเข่าทุกครั้งที่เดินขึ้นบันได? ระวัง! อาจเป็นสัญญาณข้อเข่าเสื่อม

หลายคนอาจคุ้นเคยกับอาการเจ็บเข่า โดยเฉพาะเวลาเดินขึ้นบันไดหรือย่อตัวลง หากอาการเหล่านี้เกิดขึ้นบ่อย ๆ และนานวันเข้าก็ไม่ควรละเลย เพราะอาจเป็นสัญญาณเริ่มต้นของ ข้อเข่าเสื่อม (Knee Osteoarthritis) ซึ่งเป็นโรคที่พบได้บ่อย โดยเฉพาะมีอายุ 50 ปีขึ้นไป แต่ก็สามารถเกิดได้กับคนวัยทำงานเช่นกัน

ข้อเข่าเสื่อมคืออะไร?

ข้อเข่าเสื่อม คือ ภาวะที่ผิวกระดูกอ่อนบริเวณข้อเข่าซึ่งทำหน้าที่ลดแรงกระแทกและช่วยให้ข้อเคลื่อนไหวได้ราบรื่น เกิดการเสื่อมสภาพลงตามอายุ หรือเกิดจากการใช้งานหนัก ทำให้กระดูกเสียดสีกันโดยตรง จึงเกิดอาการเจ็บ ปวด บวม และขยับได้ไม่สะดวก

ทำไมถึงเจ็บเข่าเวลาเดินขึ้นบันได?

การเดินขึ้นบันไดต้องใช้แรงจากข้อเข่ามากกว่าการเดินปกติ เพราะมีแรงกดบนข้อเข่าเพิ่มขึ้น 4-5 เท่า หากข้อเข่าเริ่มเสื่อมหรือมีการอักเสบอยู่แล้ว การขึ้นบันไดจึงกระตุ้นให้ปวดมากขึ้น

นอกจากนี้ยังอาจมีปัจจัยร่วม เช่น

• น้ำหนักตัวเกิน → เพิ่มแรงกดที่ข้อเข่า
• กล้ามเนื้อต้นขาอ่อนแรง → ไม่สามารถพยุงข้อเข่าได้ดี
• เคยบาดเจ็บที่ข้อเข่ามาก่อน เช่น เอ็นฉีก กระดูกแตก
• การใช้งานเข่ามากในชีวิตประจำวัน เช่น นั่งยอง ๆ บ่อย ยกของ หรือแบกสะพายของหนัก

อาการที่ควรสังเกต

หากเจ็บเข่าเวลาเดินขึ้นบันได และมีอาการร่วมดังนี้ ควรใส่ใจเป็นพิเศษ เพราะอาจเป็นสัญญาณของข้อเข่าเสื่อม

• ปวดข้อเข่าเวลาขยับ โดยเฉพาะเวลาเดินขึ้นลงบันได
• มีเสียงดัง “ก๊อบแก๊บ” ที่ข้อเข่า
• ข้อเข่าฝืดหรือตึงหลังนั่งนาน
• ข้อบวม อุ่น หรือรู้สึกเหมือนมีของเหลวในข้อ
• ขาโก่งหรือผิดรูปเมื่อเป็นมานาน

แนวทางการตรวจและวินิจฉัย

แพทย์จะทำการซักประวัติ ตรวจร่างกาย และอาจส่งตรวจเพิ่มเติม เช่น

• เอกซเรย์ข้อเข่า → ดูความเสื่อมของกระดูกและช่องว่างข้อ
• MRI → ในกรณีที่สงสัยการบาดเจ็บของกระดูกอ่อนหรือเอ็นร่วมด้วย
• การตรวจเลือด → เพื่อตัดภาวะอื่น เช่น เกาต์ หรือรูมาตอยด์

วิธีดูแลและรักษาเบื้องต้น

หากอาการยังไม่รุนแรง สามารถดูแลตัวเองได้ดังนี้

• พักการใช้งานเข่ามากเกินไป แต่ไม่ควรงดการเคลื่อนไหวทั้งหมด
• ออกกำลังกายเสริมกล้ามเนื้อรอบเข่า เช่น ยืดเหยียด นั่งเก้าอี้แล้วเหยียดขา
• ควบคุมน้ำหนักตัว ให้อยู่ในเกณฑ์ที่เหมาะสม
• ใช้ไม้เท้าช่วยพยุง อุปกรณ์พยุงเข่า เพื่อลดแรงกดที่เข่า
• ประคบร้อนหรือเย็นตามอาการ ช่วยลดปวดและอักเสบ
• พบแพทย์เพื่อรับยาลดอาการปวดหรือข้ออักเสบ หากจำเป็น

แนวทางรักษาทางการแพทย์

หากข้อเข่าเสื่อมมีอาการมากขึ้น การรักษาอาจประกอบด้วย

• กายภาพบำบัด → เสริมความแข็งแรงกล้ามเนื้อ ลดแรงกดที่ข้อเข่า
• ฉีดยาเข้าข้อ เช่น สเตียรอยด์หรือสารหล่อลื่น
• การผ่าตัด → ในรายที่อาการรุนแรงหรือข้อเข่าเสียหายมาก เช่น การผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าเทียม

การป้องกันไม่ให้ข้อเข่าเสื่อมเร็วขึ้น

• หลีกเลี่ยงท่านั่งยองหรือนั่งพับเพียบเป็นเวลานาน
• เลือกออกกำลังกายที่แรงกระแทกต่ำ เช่น ว่ายน้ำ ปั่นจักรยาน
• รักษาน้ำหนักให้อยู่ในเกณฑ์
• ตรวจสุขภาพเข่าเป็นประจำ โดยเฉพาะผู้ที่มีอาการหรือมีประวัติครอบครัว

อาการเจ็บเข่าเวลาเดินขึ้นบันได อาจเป็นสัญญาณเริ่มต้นของข้อเข่าเสื่อม การใส่ใจสังเกตอาการและเข้ารับการตรวจจากแพทย์ตั้งแต่เนิ่น ๆ จะช่วยให้สามารถวางแผนการรักษาได้อย่างเหมาะสม และชะลอการเสื่อมของข้อเข่าได้

หากคุณมีอาการเจ็บเข่าเป็นประจำ หรือสงสัยว่ามีภาวะข้อเข่าเสื่อม ควรเข้ารับการตรวจจากแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านกระดูกและข้อ เพื่อรับคำแนะนำการดูแลที่เหมาะสมกับคุณ

ศูนย์โรคกระดูกและข้อ
โทร. 0-2265-7777