กรดไหลย้อนแบบไหน ต้องส่องกล้อง? ต้องผ่าตัดเมื่อไร?

กรดไหลย้อน: อาการที่อาจดูธรรมดา...แต่น่าจับตา

หลายคนอาจเคยรู้สึกแสบหน้าอกหลังอาหาร เรอบ่อย รู้สึกขมในคอ หรือเสียงแหบตอนเช้า
ฟังดูเหมือนแค่เรื่องเล็ก ๆ แต่หากเกิดบ่อย ๆ ติดต่อกันเกิน 3 เดือนขึ้นไป นั่นอาจไม่ใช่กรดไหลย้อนธรรมดาอีกต่อไป

สิ่งสำคัญที่หลายคนไม่รู้คือ...
กรดไหลย้อน ไม่ใช่แค่เรื่องของ “กรด” แต่มันอาจเป็นสัญญาณว่าระบบในร่างกายมีความผิดปกติบางอย่างเกิดขึ้น และการดูแลอย่างถูกวิธีตั้งแต่ต้นทางจะช่วยป้องกันไม่ให้โรคเรื้อรังลงลึกยิ่งขึ้น

แล้วเมื่อไรที่ “กรดไหลย้อน” ต้องถึงขั้น “ส่องกล้อง”?

การส่องกล้องระบบทางเดินอาหาร (Gastroscopy) เป็นเครื่องมือสำคัญที่แพทย์ใช้ในการวินิจฉัยโรค แต่ไม่ใช่ทุกคนที่มีอาการกรดไหลย้อนต้องเข้ารับการส่องกล้องทันที
โดยทั่วไปเราจะแนะนำการส่องกล้องเมื่อผู้ป่วยมีอาการใดต่อไปนี้

• อาการเรื้อรังเกิน 3 เดือน และไม่ตอบสนองต่อยาลดกรด
• กลืนลำบาก กลืนติด หรือเจ็บเวลาอาหารลงคอ
• อาเจียนเป็นเลือด หรืออุจจาระสีดำ
• น้ำหนักลดโดยไม่ทราบสาเหตุ
• มีอาการกลางคืนบ่อย ๆ หรือรบกวนการนอน
• มีประวัติครอบครัวเป็นมะเร็งหลอดอาหารหรือกระเพาะอาหาร

ในกรณีเหล่านี้ แพทย์จะพิจารณาส่องกล้องเพื่อตรวจเยื่อบุหลอดอาหาร กระเพาะ และลำไส้เล็กส่วนต้น บางครั้งอาจมีการเก็บตัวอย่างชิ้นเนื้อ (biopsy) เพื่อตรวจเพิ่มเติม หากพบความผิดปกติครับ

ตรวจอะไรได้บ้างจากการส่องกล้อง?

• ตรวจเยื่อบุหลอดอาหารว่ามีการอักเสบหรือแผลจากกรด
• ตรวจหาการเปลี่ยนแปลงของเซลล์ เช่น ภาวะ Barrett’s Esophagus
• ประเมินความเสี่ยงต่อโรคเรื้อรัง หรือมะเร็งหลอดอาหาร
• ตรวจภาวะแทรกซ้อนอื่น ๆ เช่น ไส้เลื่อนกระบังลม กระเพาะอาหารอักเสบร่วมด้วย

นอกจากนี้ หากอาการยังไม่ชัดเจน แพทย์อาจแนะนำ การตรวจวัดระดับความเป็นกรด (pH Monitoring) เพื่อดูว่าในช่วงเวลาใดของวัน กรดมีโอกาสย้อนขึ้นมารบกวนหลอดอาหาร

แล้ว “ต้องผ่าตัดกรดไหลย้อน” เมื่อไร?

แม้ว่าโดยทั่วไป การรักษากรดไหลย้อนจะเริ่มจากการปรับพฤติกรรมและใช้ยา แต่ในบางกรณี แพทย์อาจพิจารณาการผ่าตัดเป็นทางเลือก เช่น

• ผู้ที่ใช้ยาลดกรดต่อเนื่องแล้วอาการไม่ดีขึ้น
• ผู้ที่ไม่สามารถใช้ยาได้ต่อเนื่อง (เช่น มีผลข้างเคียงจากยา)
• ผู้ที่มีภาวะไส้เลื่อนกระบังลมร่วมด้วย
• ผู้ที่มีอาการเรื้อรัง และตรวจพบว่าหูรูดหลอดอาหารล่างทำงานผิดปกติ
• เรอเป็นอาหารขึ้นมาที่หน้าอกรือคอ จนนอนไม่ได้ หรือรบกวนชีวิตประจำวัน

การผ่าตัดที่ใช้บ่อยคือ Fundoplication เป็นการซ่อมหูรูดหลอดอาหารล่างให้กลับมาทำงานได้ดีขึ้น ช่วยลดโอกาสกรดไหลย้อนในระยะยาว โดยมักใช้วิธีผ่าตัดผ่านกล้อง ซึ่งแผลเล็กและฟื้นตัวไว

“ไม่ใช่ทุกคนที่เป็นกรดไหลย้อนต้องรีบส่องกล้อง หรือเข้าผ่าตัด แต่ถ้าอาการเป็นนาน รบกวนชีวิตประจำวัน หรือกินยาแล้วไม่ดีขึ้น นั่นคือเวลาที่เราควรหยุดดูอาการ และเริ่มตรวจให้ชัดครับ”

การรู้ “ว่าควรตรวจเมื่อไร” และ “ต้องรักษาแค่ไหน” คือหัวใจสำคัญของการดูแลโรคนี้ให้ถูกต้อง และไม่กลายเป็นภาวะเรื้อรังที่ควบคุมยากในอนาคต

ศูนย์โรคระบบทางเดินอาหารและตับ
โทร. 0-2265-7777