สงสัยเป็นมะเร็งลำไส้ใหญ่? เช็กอาการ สาเหตุ และวิธีรักษาที่ถูกต้อง

มะเร็งลำไส้ (Colorectal Cancer) คือ ภาวะที่เซลล์เยื่อบุภายในลำไส้ใหญ่หรือไส้ตรงมีการเจริญเติบโตผิดปกติ จนกลายเป็นก้อนเนื้อร้าย ซึ่งหากไม่ตรวจพบตั้งแต่เนิ่น ๆ อาจลุกลามไปยังอวัยวะอื่นได้ โรคนี้ถือเป็น สาเหตุการเสียชีวิตอันดับต้น ๆ ของมะเร็งในประเทศไทย แต่ในขณะเดียวกัน หากตรวจพบในระยะแรก ผ่านการตรวจคัดกรอง (Screening) ตรวจอุจจาระ (FIT Test) หรือส่องกล้องลำไส้ใหญ่ (Colonoscopy) แพทย์เฉพาะทางมะเร็ง (Oncologist) บอกว่าก็มีโอกาสหายขาดสูงมากเช่นกัน

สารบัญ

• มะเร็งลำไส้ใหญ่เกิดจากอะไร? และใครคือกลุ่มเสี่ยง?
• เช็กอาการ: สัญญาณเตือนของมะเร็งลำไส้ใหญ่ที่ต้องสังเกต
• แพทย์วินิจฉัยมะเร็งลำไส้ใหญ่ได้อย่างไร?
• ระยะของโรคมะเร็งลำไส้ใหญ่ (Staging)
• วิธีรักษามะเร็งลำไส้ใหญ่มีอะไรบ้าง?
• ป้องกันมะเร็งลำไส้ใหญ่ได้อย่างไร?
• คำถามที่พบบ่อย (FAQ)

มะเร็งลำไส้ใหญ่เกิดจากอะไร? และใครคือกลุ่มเสี่ยง?

มะเร็งลำไส้ใหญ่เป็นโรคที่มักเกิดจากการสะสมของปัจจัยเสี่ยงหลายอย่างร่วมกัน โดยส่วนใหญ่มักเริ่มจากติ่งเนื้อ (Polyp) เล็ก ๆ ในลำไส้ที่ใช้เวลาหลายปีกว่าจะพัฒนาเป็นมะเร็ง โดยเฉพาะในผู้ที่มีภาวะอักเสบเรื้อรังของลำไส้ เช่น โรคลำไส้อักเสบ (IBD) หรือมีประวัติครอบครัวเป็นโรคนี้

คำถามต่อมา ใครคือกลุ่มเสี่ยง? แม้มะเร็งลำไส้ใหญ่มักพบในผู้ที่มีอายุมากกว่า 50 ปี แต่ปัจจุบันแนวโน้มพบในคนอายุน้อยลง โดยเฉพาะผู้ที่มีพฤติกรรมเสี่ยง เช่น

• รับประทานอาหารแปรรูป หรือเนื้อแดงบ่อย
• กินผักผลไม้น้อย ไม่กินอาหารไฟเบอร์สูง ทำให้ไฟเบอร์ไม่เพียงพอ
• ขับถ่ายไม่สม่ำเสมอ ท้องผูกเรื้อรัง
• สูบบุหรี่ ดื่มแอลกอฮอล์ประจำ
• ผู้ที่มีประวัติพบติ่งเนื้อ (Polyp) ในการตรวจ Colonoscopy ครั้งก่อน

เช็กอาการ: สัญญาณเตือนของมะเร็งลำไส้ใหญ่ที่ต้องสังเกต

อาการมะเร็งลำไส้ใหญ่ในระยะแรกมักไม่มีอาการชัดเจน แต่หากมีอาการเหล่านี้บ่อยหรือเรื้อรัง ควรพบแพทย์เฉพาะทางเพื่อตรวจสุขภาพลำไส้ให้แน่ชัด

• ถ่ายเป็นเลือด หรืออุจจาระมีเลือดปน (อาจเป็นอาการคล้ายแผลในกระเพาะอาหาร หรือริดสีดวง แต่ควรได้รับการตรวจแยกโรค)
• ปวดท้องเป็น ๆ หาย ๆ หรือปวดท้องเรื้อรัง
• รู้สึกถ่ายไม่สุด หรือขับถ่ายผิดปกติไปจากเดิมอย่างชัดเจน
• น้ำหนักลดโดยไม่ทราบสาเหตุ
• อ่อนเพลียหรือซีดโดยไม่มีโรคประจำตัวอื่นอธิบายได้

อาการเหล่านี้บางอย่างอาจคล้ายกับโรคทางเดินอาหารอื่น ๆ เช่น กรดไหลย้อน หรือแผลในกระเพาะอาหาร ดังนั้นการตรวจวินิจฉัยด้วย Endoscopy จึงเป็นวิธีที่แม่นยำที่สุด

แพทย์วินิจฉัยมะเร็งลำไส้ใหญ่ได้อย่างไร?

ตรวจเร็ว รักษาได้ มะเร็งลำไส้ใหญ่ สามารถตรวจคัดกรองได้ตั้งแต่ไม่มีอาการ โดยเฉพาะในผู้ที่มีอายุ 45 ปีขึ้นไป หรือมีปัจจัยเสี่ยง การตรวจสุขภาพลำไส้ด้วยวิธีดังต่อไปนี้เป็นวิธีสำคัญที่ช่วยให้ตรวจพบโรคได้ตั้งแต่ระยะเริ่มต้น

• ส่องกล้องลำไส้ใหญ่ (Colonoscopy) เป็นการตรวจสุขภาพลำไส้ ซึ่งสามารถตรวจพบและตัดติ่งเนื้อในลำไส้ (Polyp) ซึ่งเป็นสาเหตุของมะเร็งลำไส้ใหญ่ได้ทันที และเป็นการยืนยันการวินิจฉัยที่แม่นยำที่สุด
• การส่องกล้องทางเดินอาหาร (Endoscopy) เป็นการตรวจดูภายในกระเพาะอาหารและลำไส้ด้วยกล้องขนาดเล็ก เพื่อหาความผิดปกติ เช่น แผล ติ่งเนื้อ หรือมะเร็งระยะเริ่มต้น
• การส่องกล้องกระเพาะอาหาร (Gastroscopy)  ใช้ตรวจทางเดินอาหารส่วนบน เช่น หลอดอาหาร และกระเพาะอาหาร เพื่อดูแผลในกระเพาะอาหาร หรืออาการกรดไหลย้อน ซึ่งอาจทำพร้อมกับ Colonoscopy ได้ในการตรวจครั้งเดียว
• การตรวจอุจจาระหาการปนของเลือด (FIT Test): เป็นการตรวจคัดกรองเบื้องต้น

ระยะของโรคมะเร็งลำไส้ใหญ่ (Staging)

ระยะของมะเร็ง (Stage) แบ่งออกเป็น 4 ระยะหลัก ดังนี้
ระยะ 0 (Carcinoma in situ): เป็นระยะเริ่มต้นที่เซลล์มะเร็งอยู่เฉพาะในชั้นเยื่อบุผิวชั้นในสุดของลำไส้เท่านั้น ยังไม่มีการลุกลามเข้าไปในผนังลำไส้ โอกาสหายขาดสูงมาก โดยมักรักษาด้วยการตัดติ่งเนื้อ (Polyp) ออกระหว่างการส่องกล้องลำไส้ใหญ่
ระยะ 1: มะเร็งลุกลามผ่านชั้นเยื่อบุผิวเข้าไปในผนังลำไส้แล้ว แต่ยังไม่ถึงชั้นนอกสุด และยังไม่แพร่ไปต่อมน้ำเหลืองหรืออวัยวะอื่น โอกาสหายขาดสูงมาก (85% - 95%) โดยมีวิธีการรักษาหลักคือการผ่าตัด
ระยะ 2: มะเร็งลุกลามทะลุผ่านผนังลำไส้ชั้นนอกออกมา แต่อาจยังไม่แพร่ไปสู่ต่อมน้ำเหลืองหรืออวัยวะที่อยู่ไกลออกไป ความเสี่ยงที่โรคจะกลับมาใหม่เพิ่มขึ้นเล็กน้อย การรักษาคือการผ่าตัดเป็นหลัก และอาจมีการให้เคมีบำบัดเสริมในบางกรณี
ระยะ 3: มะเร็งได้ลุกลามเข้าสู่ต่อมน้ำเหลืองบริเวณใกล้เคียงแล้ว แต่ยังไม่แพร่กระจายไปยังอวัยวะที่อยู่ห่างไกลออกไป ระยะนี้ต้องได้รับการรักษาแบบผสมผสาน ทั้งการผ่าตัดร่วมกับการทำเคมีบำบัดเพื่อให้ได้ผลลัพธ์ที่ดีที่สุด
ระยะ 4: มะเร็งได้แพร่กระจายไปยังอวัยวะที่อยู่ไกลออกไปแล้ว เช่น ตับ ปอด หรือกระดูก การรักษาในระยะนี้เน้นที่การควบคุมโรค การบรรเทาอาการ และการยืดอายุผู้ป่วย โดยอาจใช้เคมีบำบัด ยามุ่งเป้า ร่วมกับการผ่าตัดในบางกรณี

วิธีรักษามะเร็งลำไส้ใหญ่มีอะไรบ้าง?

แผนการรักษาจะขึ้นอยู่กับระยะของโรคและการประเมินของแพทย์ และแพทย์เฉพาะทางมะเร็ง โดยอาจใช้วิธีใดวิธีหนึ่งหรือหลายวิธีร่วมกัน

การผ่าตัด (Surgery)

การผ่าตัดเป็นการรักษาวิธีหลักในมะเร็งระยะแรกถึงกลาง โดยเฉพาะหากพบติ่งเนื้อ (Polyp) จำนวนมากหรือก้อนมะเร็งขนาดเล็ก

เคมีบำบัด (Chemotherapy)

เคมีบำบัดหรือคีโม ใช้เพื่อทำลายเซลล์มะเร็งที่อาจแพร่กระจายไป หรือลดขนาดก้อนมะเร็งก่อนการผ่าตัด

การฉายรังสี (Radiation Therapy)

การฉายรังสีหรือฉายแสง มักใช้ในการรักษามะเร็งไส้ตรง เพื่อลดขนาดก้อนเนื้อร้าย

ยามุ่งเป้า (Targeted Therapy)

ยามุ่งเป้า เป็นการรักษาที่ตรงจุดต่อการเปลี่ยนแปลงทางพันธุกรรมในเซลล์มะเร็ง

ป้องกันมะเร็งลำไส้ใหญ่ได้อย่างไร?

การป้องกันที่ดีที่สุดคือการลดปัจจัยเสี่ยงและการตรวจสุขภาพลำไส้ตามคำแนะนำของแพทย์

1. ปรับพฤติกรรมการใช้ชีวิต รับประกินอาหารที่มีไฟเบอร์สูง หลีกเลี่ยงเนื้อแดงและอาหารแปรรูป ออกกำลังกายสม่ำเสมอ และงดบุหรี่
2. การตรวจคัดกรองตามอายุ ในผู้ที่ไม่มีอาการและไม่มีปัจจัยเสี่ยง ควรเริ่มตรวจสุขภาพลำไส้ด้วย Colonoscopy หรือการตรวจคัดกรองอื่น ๆ ตั้งแต่อายุ 45 ปีขึ้นไป ปรึกษาแพทย์เฉพาะทางเพื่อวางแผน

หากสนใจแพ็กเกจส่องกล้องตรวจลำไส้ใหญ่ของโรงพยาบาลต่าง ๆ สามารถสอบถามได้ เพื่อให้ได้การเตรียมตัวที่ดีที่สุด

คำถามที่พบบ่อย (FAQ)

มะเร็งลำไส้ใหญ่รักษาหายขาดได้ไหม?

การรักษามะเร็งลำไส้ หากตรวจพบในระยะเริ่มต้น สามารถรักษาให้หายขาดได้สูงมาก ส่วนใหญ่มักพบจากการตัดติ่งเนื้อ (Polyp) ออกระหว่างการส่องกล้องลำไส้ใหญ่ (Colonoscopy) ซึ่งเป็นการ "หยุดยั้ง" การเกิดมะเร็งได้จริง ๆ

จำเป็นต้องส่องกล้องลำไส้ใหญ่ทุกคนหรือไม่?

ไม่จำเป็นทุกคน แต่แพทย์จะแนะนำให้ผู้ที่มีปัจจัยเสี่ยงสูง เช่น มีประวัติครอบครัวเป็นมะเร็งลำไส้ใหญ่ ควรเข้ารับการตรวจสุขภาพลำไส้ด้วยวิธีนี้เพื่อคัดกรอง เพราะมีโอกาสและความเสี่ยงที่จะเป็นได้

อายุเท่าไหร่ควรเริ่มตรวจคัดกรอง?

โดยทั่วไปควรเริ่มการตรวจสุขภาพลำไส้ด้วย Colonoscopy หรือวิธีคัดกรองอื่น ๆ ตั้งแต่อายุ 45 ปี แต่ถ้าหากมีความเสี่ยงตามคำถามด้านบน ควรปรึกษาแพทย์เฉพาะทางเพื่อเริ่มตรวจก่อนหน้านั้น

อาหารชนิดไหนที่เพิ่มความเสี่ยง?

อาหารประเภทเนื้อแดง (Red Meat) และเนื้อสัตว์แปรรูป เช่น ไส้กรอก เบคอน มีส่วนเพิ่มความเสี่ยงของมะเร็งลำไส้ใหญ่