ช่องคลอดแห้ง ไม่ใช่แค่เรื่องวัยทอง! สาเหตุที่คุณอาจไม่เคยรู้

หลายคนมักเข้าใจว่า "ภาวะช่องคลอดแห้ง" เป็นเรื่องไกลตัว หรือเป็นปัญหาที่เกิดขึ้นเฉพาะกับผู้หญิงวัยทองเท่านั้น แต่ความจริงแล้ว คุณรู้ไหมว่าภาวะนี้สามารถเกิดขึ้นได้กับผู้หญิงทุกวัย ไม่ว่าจะเป็นวัยสาว วัยเจริญพันธุ์ หรือแม้แต่หลังคลอดบุตร? ภาวะช่องคลอดแห้งไม่ได้ส่งผลแค่เรื่องบนเตียงเท่านั้น แต่ยังทำให้เกิดความไม่สบายตัวในชีวิตประจำวัน สร้างความกังวล และลดทอนความมั่นใจของผู้หญิงหลายคน วันนี้เราจะมาไขความกระจ่างถึงสาเหตุต่างๆ ของช่องคลอดแห้ง เพื่อให้คุณเข้าใจและดูแลตัวเองได้อย่างถูกวิธีค่ะ

ทำความรู้จักกับภาวะช่องคลอดแห้ง

ช่องคลอดแห้งคือภาวะที่เยื่อบุช่องคลอดขาดความชุ่มชื้น ทำให้ช่องคลอดรู้สึกแห้ง ผิวบางลง และอาจเกิดการระคายเคืองได้ง่าย สาเหตุหลักมักจะเกี่ยวข้องกับระดับฮอร์โมนเอสโตรเจนที่ลดลง ซึ่งฮอร์โมนชนิดนี้มีบทบาทสำคัญในการรักษาความชุ่มชื้นและความยืดหยุ่นของช่องคลอดนั่นเอง

สาเหตุ

• ระดับฮอร์โมนเอสโตรเจนลดลง ไม่จำเป็นต้องเป็นวัยทองเสมอไป
• หลังคลอดและช่วงให้นมบุตร เป็นสาเหตุสำคัญที่หลายคนมองข้าม! ในช่วงหลังคลอดและให้นมบุตร ร่างกายของคุณแม่จะมีระดับฮอร์โมนเอสโตรเจนที่ลดต่ำลงอย่างมาก เพื่อเอื้อต่อการสร้างน้ำนม ซึ่งเป็นภาวะปกติและชั่วคราว ทำให้คุณแม่หลายคนประสบปัญหาช่องคลอดแห้งในช่วงนี้
• ยาคุมกำเนิดบางชนิด ยาคุมกำเนิดที่มีปริมาณฮอร์โมนเอสโตรเจนต่ำ หรือยาคุมชนิด [โปรเจสเตอโรน] เดี่ยว อาจส่งผลให้ช่องคลอดแห้งได้ในบางราย
• การผ่าตัดรังไข่ หากมีการผ่าตัดรังไข่ทั้งสองข้างออก จะทำให้ร่างกายไม่สามารถผลิตฮอร์โมน[เอสโตรเจน] ได้ ส่งผลให้เข้าสู่วัยทองก่อนวัยอันควร และเกิดภาวะช่องคลอดแห้ง
• การรักษาโรคมะเร็ง การฉายแสงหรือการทำเคมีบำบัดในบริเวณอุ้งเชิงกราน อาจส่งผลกระทบต่อการทำงานของรังไข่ ทำให้ฮอร์โมนเอสโตรเจนลดลง
• ยาบางประเภท เช่น ยาต้านฮีสตามีน (ยาแก้แพ้) ยาแก้หวัด ยาแก้ซึมเศร้า หรือยาลดความดันโลหิตบางชนิด อาจมีผลข้างเคียงทำให้ร่างกายผลิตสารคัดหลั่งน้อยลง รวมถึงที่ช่องคลอดด้วย
• การใช้ผลิตภัณฑ์ทำความสะอาดจุดซ่อนเร้นที่ไม่เหมาะสม ผลิตภัณฑ์ที่มีส่วนผสมของน้ำหอม สารเคมีรุนแรง หรือสบู่ที่มีฤทธิ์เป็นด่างมากเกินไป สามารถทำลายสมดุลของช่องคลอด ทำให้เกิดการระคายเคืองและแห้งได้
• การสวนล้างช่องคลอด การสวนล้างช่องคลอดบ่อยๆ หรือไม่ถูกวิธี จะไปชะล้างแบคทีเรียดีๆ ที่ทำหน้าที่รักษาสมดุลความชุ่มชื้นของช่องคลอด ทำให้ช่องคลอดแห้งและเสี่ยงต่อการติดเชื้อมากขึ้น
• ความเครียดและปัจจัยทางจิตใจ ความเครียดสะสม การพักผ่อนไม่เพียงพอ หรือภาวะทางจิตใจบางอย่าง อาจส่งผลต่อการทำงานของฮอร์โมนในร่างกายและส่งผลกระทบต่อความชุ่มชื้นของช่องคลอดได้
• ภาวะขาดน้ำ การดื่มน้ำไม่เพียงพอ ทำให้ร่างกายขาดน้ำ ส่งผลต่อความชุ่มชื้นของเนื้อเยื่อต่างๆ รวมถึงช่องคลอดด้วย

อาการ

• รู้สึกเจ็บหรือแสบร้อนในช่องคลอด โดยเฉพาะอย่างยิ่งเวลาที่เดิน นั่ง หรือออกกำลังกาย
• เจ็บปวดขณะมีเพศสัมพันธ์ นี่เป็นอาการที่พบได้บ่อยที่สุด และส่งผลกระทบต่อความสัมพันธ์
• คัน ระคายเคืองบริเวณช่องคลอด อาจมีอาการคันหรือแสบร้อนที่ทำให้รู้สึกไม่สบายตัว
• เลือดออกเล็กน้อยหลังมีเพศสัมพันธ์ เนื่องจากเยื่อบุช่องคลอดที่แห้งและบางลง อาจฉีกขาดได้ง่าย
• ปัสสาวะแสบขัด หรือปัสสาวะบ่อย เนื่องจากความแห้งอาจส่งผลกระทบต่อทางเดินปัสสาวะด้วย
• ติดเชื้อทางเดินปัสสาวะ หรือเชื้อราในช่องคลอดได้ง่ายขึ้น เพราะการขาดสมดุลและความชุ่มชื้น ทำให้ช่องคลอดอ่อนแอลง

กลุ่มเสี่ยงของภาวะช่องคลอดแห้ง

• ผู้หญิงที่กำลังเข้าสู่วัยหมดประจำเดือน หรือเข้าสู่วัยทอง
• ผู้หญิงหลังคลอดและกำลังให้นมบุตร
• ผู้ที่เคยได้รับการผ่าตัดรังไข่
• ผู้ป่วยมะเร็งที่ได้รับการรักษาด้วยเคมีบำบัดหรือรังสีรักษา
• ผู้ที่ใช้ยาบางชนิดที่มีผลข้างเคียงทำให้ช่องคลอดแห้ง
• ผู้ที่มีความเครียดสะสม พักผ่อนไม่เพียงพอ

การวินิจฉัยและการรักษา

หากคุณสงสัยว่ามีภาวะช่องคลอดแห้ง และรู้สึกไม่สบายตัว ควรปรึกษาสูตินรีแพทย์ เพื่อการวินิจฉัยที่ถูกต้อง แพทย์จะซักประวัติ ตรวจร่างกาย และอาจมีการตรวจภายในเพื่อดูสภาพเยื่อบุช่องคลอด
แนวทางการรักษาขึ้นอยู่กับสาเหตุและความรุนแรงของอาการ โดยทั่วไปมีดังนี้

• การใช้สารหล่อลื่น (Lubricants) เป็นวิธีที่ง่ายและได้ผลดีสำหรับบรรเทาอาการเจ็บปวดขณะมีเพศสัมพันธ์ ควรเลือกใช้สารหล่อลื่นชนิดน้ำหรือซิลิโคน ที่ไม่มีส่วนผสมของน้ำหอมหรือสารระคายเคือง
• มอยส์เจอร์ไรเซอร์สำหรับช่องคลอด (Vaginal Moisturizers) ใช้เป็นประจำเพื่อเพิ่มความชุ่มชื้นให้กับช่องคลอดในระยะยาว ช่วยบรรเทาอาการแห้ง คัน และแสบร้อน
• การใช้ฮอร์โมนเอสโตรเจนเฉพาะที่ ในกรณีที่ช่องคลอดแห้งจากภาวะขาดฮอร์โมนเอสโตรเจน แพทย์อาจพิจารณาให้ใช้ฮอร์โมนเอสโตรเจนในรูปแบบครีม ยาเม็ดสอดช่องคลอด หรือห่วงสอดช่องคลอด ซึ่งจะออกฤทธิ์เฉพาะที่และมีความปลอดภัยสูง
• การปรับพฤติกรรม หลีกเลี่ยงการใช้ผลิตภัณฑ์ทำความสะอาดที่รุนแรง ไม่สวนล้างช่องคลอด ดื่มน้ำให้เพียงพอ ลดความเครียด และพักผ่อนให้เพียงพอ

ภาวะช่องคลอดแห้งไม่ใช่เรื่องที่น่าอายหรือต้องเก็บไว้คนเดียว การทำความเข้าใจสาเหตุและอาการ จะช่วยให้คุณสามารถดูแลตัวเองได้อย่างเหมาะสม หากอาการช่องคลอดแห้งยังคงรบกวนชีวิตประจำวัน หรือสงสัยว่าเกิดจากสาเหตุทางสุขภาพที่ซับซ้อน ควรปรึกษาแพทย์เฉพาะทาง เพื่อให้ได้รับการวินิจฉัยและการรักษาที่ถูกต้อง

ศูนย์สุขภาพสตรี
โทร. 0-2265-7777